Jak powstaje oprawa twarda – krok po kroku w introligatorni
Jak wygląda pierwszy etap przygotowania oprawy twardej?
Zaczyna się od przygotowania bloku książki i dopasowania go do przyszłej okładki.
Arkusze po druku trafiają do falcowania, czyli składania do odpowiednich składek. Następnie przechodzi się do kompletacji, registrowania i kontroli ułożenia stron. Blok jest frezowany na grzbiecie, aby poprawić przyczepność kleju. W razie potrzeby wykonuje się dziurkowanie lub bigowanie elementów dodatków. Już na tym etapie ustala się grubość grzbietu, która później decyduje o wymiarach tektur w okładce.
Jakie materiały stosuje się do okładek i przekładek?
Okładkę tworzy tektura introligatorska oklejona wybranym materiałem.
Najczęściej używa się tektur o różnej grubości i sztywności. Okleiny to papiery powlekane i ozdobne, płótna, materiały skóropodobne lub tworzywa odporne na zabrudzenia. Wnętrze łączą z okładką wyklejki, zwykle z papieru offsetowego lub ozdobnego. Wzmacnianie grzbietu zapewnia gaza introligatorska. Dodatkami są kapitałki i tasiemki. Coraz częściej stosuje się także pianki lub przekładki usztywniające przy okładkach specjalnych, a także papiery barwione w masie do eleganckich wyklejek.
Jak przebiega wyklejenie bloku i mocowanie grzbietu?
Blok jest wzmacniany na grzbiecie, oklejany gazą i łączony z okładką przez wyklejki.
Po frezowaniu i odpylaniu nakłada się klej. W zależności od projektu stosuje się kleje EVA lub PUR. Główną rolą jest trwałe, elastyczne sklejenie składek. Na grzbiet wchodzi gaza, często także kapitałka i tasiemka. Wyklejki są bigowane i przyklejane do pierwszej i ostatniej strony bloku. Następnie blok trafia do przygotowanej okładki i jest wprasowywany, aby uzyskać równy docisk. Po związaniu kleju książka odpoczywa w prasie, co stabilizuje kształt.
Jakie maszyny i narzędzia są niezbędne przy oprawie twardej?
Potrzebny jest zestaw urządzeń do cięcia, składania, klejenia, montażu okładek i przycinania.
W praktyce wykorzystuje się gilotyny i trymery do cięcia, falcarki do składania, zbieraczki, bigówki i linie do oprawy. Przy grzbiecie pracują klejarki do EVA i PUR, prasy oraz aplikatory gazy i kapitałki. Okładki powstają na oklejarkach okładek i stołach montażowych z użyciem klejów dyspersyjnych. Do wykończeń służą prasy do tłoczeń i urządzenia do foliowania. W introligatorni przydają się też narzędzia ręczne, takie jak liniały, kości introligatorskie i prasy ręczne. Uzupełnieniem parku są urządzenia do dziurkowania i kopertowania, jeśli projekt tego wymaga, oraz zaplecze poligraficzne do druku oklein lub wyklejek.
Na czym polega foliowanie, tłoczenie i wykańczanie okładek?
To zestaw technik, które chronią okładkę i nadają jej charakter.
Foliowanie, nazywane też laminacją, nakłada na okładkę cienką folię ochronną. Może być matowa, błyszcząca lub o miękkiej w dotyku powierzchni. Lakier wybiórczy pozwala podkreślić wybrane elementy. Tłoczenie na gorąco z folią metaliczną daje efekt złota, srebra lub koloru. Tłoczenie ślepe tworzy relief bez folii. Możliwe jest także wytłaczanie i wgniatanie elementów graficznych. Wykończenie domykają detale, na przykład zaokrąglanie grzbietu, narożniki ochronne, tasiemki czy kieszonki w wyklejkach. W projektach specjalnych stosuje się łączenie płótna i papieru lub oklejki z nadrukiem z dodatkiem faktur.
Jak kontroluje się jakość i trwałość gotowej oprawy?
Kontrola łączy pomiary, testy użytkowe i ocenę estetyki.
Sprawdza się wymiary bloku i okładki, prostopadłość, równomierność grzbietu i szerokość marginesów. Testuje się jakość klejenia przez próby otwarcia na płasko i lekkie wyrywanie na grzbiecie. Ocenia się przyczepność gazy i wyklejek, równość narożników oraz czystość krawędzi po cięciu. Powłoki są badane pod kątem pęknięć foli i przetarć. Tłoczenia muszą być równe, a krawędzie folii metalicznej czyste. Kontroluje się też kolory i rejestr nadruku okleiny. W razie potrzeby wykonuje się próbki i makiety, co zmniejsza ryzyko błędów przy nakładzie.
Ile czasu zajmuje produkcja oprawy i jak planować terminy?
Czas zależy od nakładu, technik wykończenia i dostępności materiałów.
Na tempo wpływa kolejność procesów, schnięcie klejów oraz etapy uszlachetnień. Projekty z tłoczeniem, laminacją i dodatkami wymagają dodatkowych przejść technologicznych. Najlepiej planować z wyprzedzeniem i rezerwować moce produkcyjne po akceptacji makiety lub proofu. Wycena i termin są ustalane indywidualnie na podstawie formatu, liczby stron, surowców i zakresu prac. W przypadku nietypowych rozwiązań warto przewidzieć czas na testy materiałowe i próbne tłoczenia.
Jak przygotować pliki i materiały przed oddaniem do introligatorni?
Pliki powinny uwzględniać spady, grzbiet i marginesy bezpieczeństwa, a materiały wybrany kierunek włókna.
W praktyce stosuje się pliki w przestrzeni CMYK z odpowiednią rozdzielczością i spadami dla okleiny oraz wyklejek. Rozkładówki wymagają kontroli ucieczki obrazu w grzbiecie. Grubość grzbietu wynika z liczby stron i papieru, dlatego potrzebne są ostateczne parametry. Znaki cięcia i linie zagięć okładki muszą wynikać z wymiarów tektury i zawinięć okleiny. Dobrą praktyką jest dostarczenie planu użytku okleiny oraz makiety poglądowej. Wybór papieru z właściwym kierunkiem włókna poprawia otwieralność i trwałość. W introligatorni zintegrowanej z drukarnią można uzyskać doradztwo materiałowe, a także wsparcie w falcowaniu, registrowaniu i przygotowaniu broszur uzupełniających publikację.
